شست و شوی فرش یک عملکرد مثبت در جهت پاکیزگی و تمیز نگه داشتن انواع فرش محسوب می‌شود که با روش‌های مختلف انجام می‌گیرد. نکته قابل توجه این است که فرش‌های مختلف به علت تفاوت در نحوه بافت و جنس الیاف‌شان، با روش های مختلفی شستشو می‌شوند.

شستن فرش مختص فرش دستباف نیست. تمام فرش‌های ماشینی، قالیچه‌های مختلف، انواع پادری، قالی‌ها و فرش های وینتیج، فرش های چهل تکه، انواع گلیم و گبه، نیاز به شستشو دارند. البته در این مقاله به شست و شوی فرش دستباف می‌پردازیم.

چرا فرش نیاز به شست و شو دارد؟

شما مجبورید برای نظافت فرش‌تان یک راهکاری بیاندیشید. فرش‌ها به علت نوع کاربردی که دارند و راه رفتن افراد مختلف بر روی آن خیلی زود کثیف و آلوده می‌شود. علاوه بر آن ریختن مواد مختلف مثل مواد غذایی بر روی فرش منجر به لک شدن و کثیف شدن فرش می‌شود. گرد و غبار پراکنده در محیط نیز بر روی رنگ فرش و تمیزی آن تاثیر گذاشته و با نفوذ در میان پرزها، موجب کدر شدن فرش خواهد شد. به خصوص فرش‌هایی که طیف رنگی روشنی دارند، چرک بودن را بهتر و زودتر نشان می‌دهند.

همه آلودگی‌های روی فرش با جارو برقی بر طرف و بلعیده نمی‌شود. برخی از آلودگی‌ها مثل چربی‌ها، به عمق بافت فرش نفوذ می‌کند. جارو برقی فقط ذرات درشتی مثل مو، خورد و ریزهای محیطی و گرد و خاکهای سطحی فرش را جمع می‌‍کنند. و البته این جمع آوری یک تمیزی 100% نیست. گاهی جارو برقی باعث می‌شود ذرات و تارهای مو در لابه لای پرزها گیر و نفوذ کند.

در هر صورت فرشی که کثیف باشد، جلوه و زیبایی خود را از دست می‌دهد. رنگ آن تغییر می‌کند. به لحاظ اصول بهداشتی نیز مورد تایید نیست.

زمان شستشوی فرش

زمان شستشو فرش به میزان رفت و آمدی که بر روی آن می‌شود و محیطی که در آن قرار گرفته، دارد.مهم نیست جنس فرش دستباف شما چه باشد. انواع فرش کرکی، فرش پشمی، فرش نخی (پنبه) و فرش ابریشمی نیاز به شستشو دارند. اما زیاد شستن فرش هم منجر به پوسیدگی و آسیب به بافت آن می شود. بهترین زمان برای شستشوی فرش بین 12 تا 20 ماه است.

اصول و قواعدی که برای شستشوی فرش دستباف باید در نظر بگیرید:

برای شست و شوی فرش دستباف، باید اصول و قواعدی را رعایت کنید تا سلامتی فرش به خطر نیوفتد و طول عمر فرش حفظ شود. شستشوی نادرست فرش، کیفیت و ظاهر فرش را خراب می کند. حتی ممکن است شمایل فرش و بافت خود را از دست بدهد.

• چرخاندن فرش

این نکته ای است که برخی از افراد به آن توجهی ندارند. اما اگه در یک سمت فرش نسبت به سمت دیگر آن رفت و آمد بیشتری می شود، بهتر است پس از مدتی ( مثلا 6 ماه) فرش را سرجایش بچرخانید. این کار باعث می شود  تا میزان رفت و آمد بر روی کل فرش یکسان باشد. میزان پاخوری آن در تمام جهت ها یک میزان باشد. اگر فقط یک سمت فرش پاخور و محل رفت و آمد باشد و سمت دیگر این اتفاق نیوفتد، میزان فشار وارده به فرش در یک سمت بیشتر است. در نتیجه سک سمت فرش بیشتر دچار کهنگی و آلودگی می شود. قطعا پس از مدتی با فرشی روبرو خواهید شد که یک سمت آن کهنه و کثیف و سمت دیگر آن تمیز تر و شفاف تر است.

• غبار روبی قبل از شست و شوی فرش دستباف

پیش از شستشوی فرش ها و به ویژه فرش دستباف، باید آن را غبار روبی کرده و گرد و خاک آن را بگیرید. برای این کار فرش را به خوبی با جارو برقی، جارو کنید. در صورت نیاز می توانید فرش را بتکانید و یا با چوب به پشت آن بکوبید تا خاک هایی که بین پرزهای فرش گیر افتاده اند، در اثر شوک ضربه از لابه لای پرزها خارج شوند. ذرات گرد و خاکی که در لابه لای فرش جا خوش کرده اند، ممکن است در اثر برخود به آب سنگین شده و همانجا باقی بمانند. حتی ممکن است به ذرات کوچک گِل تبدیل شوند. در هر صورت وجود غبار در میان پرزها و تار و پود بهداشت و سلامت فرش را به خطر می اندازد.

• جارو برقی را فراموش نکنید

از جاروبرقی برای پاکیزه نگه داشتن فرش استفاده کنید. تکرار این کار باعث می شود تا حجم کمی  از خاک در لای پرزها باقی بماند. جارو برقی آسیبی به فرش شما نمیرساند. حتی طول عمر فرش و فاصله زمانی شستشوی مجدد را افزایش می دهد. ایننکته را به خاطر داشته باشید که بهتر است گاهی پشت فرش را نیز جازو برقی بکشید. تا گرد و غبار ریزی که به زیر آن نفوذ کرده را نیز بروبید.

• شست و شوی فرش با آب سرد

باید فرش را با آب سرد بشویید. آب گرم موجب انبساط نخ ها و حتی شل شدن بافت می شود. در نتیجه ممکن است فرش ساختار منسجم و مرتب اولیه خود را از دست بدهد. علاوه بر آن آب گرم ممکن است رنگرزی الیاف بکار رفته را تحریک کند. اگر کیفیت رنگرزی الیاف خوب نباشد، فرش شما در مقابل آب گرم رنگ داده و گاهی ممکن است رنگهای نقش فرش با هم ترکیب و نقش آن بهم بریزد.

• شیوه آب کشی

آب را با حالتی شلیه به دوش آب و فشاری متعادل به سطح فرش بپاشید. مثلا اگر از شلنگ استفاده می کنید، انگشت خود را جلو شلنگ بگیرید تا آب به شکل قطرات دوش حمام از آن خارج شود. این باعث می شود تا قطراتی که با فشار متعادل به سطح فرش میرسند، مواد شوینده را از لابلای پرزهای فرش خارج کنند. اگر آب را بدون هیچ فشاری روی سطح فرش بریزید، سنگینی کرده و روی بخشی از مواد شوینده می نشیند. در نتیجه بخشی از کف به داخل پرزها نفوذ می کند.

• استفاده از شامپو فرش

شامپو فرش محصولی است که طی چند سال اخیر در بازار عرضه شده است. این محصول برای شستن فرش ‌های ابریشمی کاملا مناسب است. شامپو فرش ها بخاطر موادی که در ترکیب خود دارند، موجب نرم شدن فرش می‌شود. وقتی از شامپو فرش یا هر مواد شوینده دیگری استفاده می کنید، حتما فرش را خوب آبکشی نمایید. زیرا ممکن است کف و مواد شویند در عمق پرزها باقی مانده و به مرور زمان سبب تغییر رنگ و حتی پوسیدگی فرش شود.

• ممکن است فرش رنگ پس بدهد

پیش از شستشوی فرش مطمئن باشید که رنگ پس نمی دهد. ممکن است الیاف فرش شما رنگرزی ضعیف و بی کیفیتی داشته باشد. در نتیجه در حین شستشوی فرش و تماس با آب یا مالش سطح فرش، فرش رنگ پس داده و رنگهای که از سطح الیاف جدا شده اند، با هم ترکیب شوند. در نتیجه فرش نمای نقش خود را از دست داده و چهره ای نا منظم پیدا می کند. عموما فرشهایی که رنگ لاجوردی، مشکی، آبی و سبز دارند رنگ پس می دهند. البته این در مورد همه فرشها صدق نمی کند.

• استفاده از مواد شوینده مناسب

برای شست و شوی فرش از مواد شوینده مناسب و خنثی استفاده کنید. از جمله شامپو فرش و یا پودر لباسشویی دستی که در آب حل شده باشد. اگر فرش شما به مواد چربی مثل روغن آغشته شده باشد می توانید همان قسمت را با مایع ظرفشویی یا صابون کهنه شور که قدرت بیشتری در برابر روغن دارند، بشورید. استفاده از مواد شوینده قلیایی در قالیشویی ممنوع است.

• خشک کردن فرش

برای خشک کردن فرش که شسته شده، آن را هرگز لوله نکنید. به خصوص اگر مطمئن نیستید که رنگ پس می دهد. فرش را پس از شستشو، با پاروی مخصوص آبگیری کنید. فرش را در جهت خواب آن پارو کنید. زیرا در جهت خلاف خواب باعث می شود حجمی از آب را به عمق پرزها هدایت کنید. همچنین سایش فرش را بیشتر می کنید. برای خودتان هم خسته کننده خواهد بود.

پس از پارو، می توانید با یک حوله آبگیر، نم مانده روی فرش را کمتر کرده و پرزهای اضافه جمع شده روی سطح فرش را بگیرید. سپس بگذارید فرش به همان حالت بماند. هوای بیشتری با سطح فرش در تماس است که منجر به زودتر خشک شدن آن می شود. همچنین فرشتان پس از شست و شو بو نمیگیرد. سپس آن را لوله کنید . در جایی به صورت عمود یا شیب دار بگذارید تا آب اضافه آن گرفته شود. پس از لوله کردن، مجدد به آن آب نزنید. زیرا ریشه های فرش زرد رنگ خواهد شد. چند ساعت بعد آن را در معرض هوای آزاد و نور غیر مستقیم آفتاب پهن کنید تا کاملا خشک شود.

• خواب فرش را مرتب کنید

پس از آنکه فرش شما خشک شد، خواب فرش را مرتب کنید. این کار چند مزیت دارد. مهمترین مزیت آن است که به بافت فرش فشار وارد می کند. دوم اینکه تمام طرح فرش، سر جای خود قرار می گیرد. در نتیجه فرش مرتب تر دیده می شود. با یک برس فرش این کار را انجام دهید. استفاده از جارو در این زمان پیسنهاد نمی شود. زیرا حرکت رفت و برگشتی دارد.

طریقه استفاده از شامپو فرش برای شست و شوی فرش

پیش از شروع کار فرش را جارو و غبار روبی کنید. شامپو فرش را با نسبت استاندارد با آب ترکیب کنید. ( 2 فنجان شامپو با 1.5 تا 2 لیتر آب). با یک پارچه یا اسفنج نرم، کف شامپو را بردارید و روی سطح فرش ماساژ دهید. پس از اتمام کار، تا یکساعت روی فرش راه نروید تا کاملا خشک شود. چون فرش نمناک و خیس است، ممکن است آلودگی کف پای شما را جذب کند. هرگز حجم زیادی از کف و آب را روی فرش نریزید. زیرا دیرتر خشک شده و ممکن است مواد آب در لابه لای پرز باقی مانده و منجر به پوسیدگی فرش شود.

شست و شوی فرش در قالیشویی

قالیشویی‌ها فضاهایی هستند که بسیاری از متخصین فرش در آنها مشغولند و مراقبند که فرش با هر جنسی که هست، آسیب نبیند. اما اگر کارگر قالیشویی ناشیانه رفتار کند ممکن است فرش شما ( به خصوص فرش دستبافت) آسیب ببیند. پیش از شستشوی فرش از کیفیت کار قالیشویی خود مطمئن باشید. چنانچه نمیدانید چگونه فرش را تمیز کنید با کارشناسان ساده کارپت تماس بگیرید. و از خدمات ما بهره ببرید.

مراحل شست‌وشوی فرش در قالیشویی‌

1. در قالی شویی‌ها نیز در ابتدا فرش غبار روبی می‌شود. منتها اینکار به صورت مکانیزه انجام می‌گیرد.
2. فرش‌ها را کنار هم و روی زمین پهن کرده و آب با فشار روی آن‌ها میپاشند. سپس مواد شوینده را روی سطح آنها ریخته و با دستگاه‌‌های شست‌وشو روی سطح فرش‌ حرکت می‌کنند.
3. فرش‌ ها را با شلنگهای مخصوص که سر آنها شبیه دوش است، آب‌کشی می‌کنند. در قالی شویی ها معمولا 2 مرحله آبکشی می شوند.
4. برای آب‌گیری، فرش‌ها را لوله کرده و داخل دستگاه دور آب‌گیر قرار می‌دهند. این دستگاه شبیه به داخل لباسشویی با دیواره مشبک و فلزی است. زمانی که روشن شد، به سریع‌ترین حالت می‌چرخد و با ایجاد نیروی گریز از مرکز، آب را از لای پرز فرش‌ها خارج و توسط فضای مشبک به خارج از دستگاه هدایت می‌شود.
5. فرش‌ها در گرم خانه‌های مشخصی خشک می شوند.

نکته: شست و شوی فرش‌هایی که پارگی یا پوسیدگی دارند، متفاوت است و بهتر است حتما توسط یک متخصص انجام شود.

مزیت شست ‌و شوی فرش‌ های دستباف در قالیشویی ها

1. فرش‌ها با مواد استاندارد شسته می‌شوند
2. فرش‌ها زیر نظر کارشناس شسته می‌شوند.
3. چنانچه در انجام عمل شست و شوی دستی آگاهانه عمل نکنید به فرش شما آسیب وارد می‌شود. در حالی که در قالیشویی‌ها فرایند شستشو با سرعت بهتر و کارشناسانه شسته می‌شوند.

معایب شست ‌و شوی فرش‌ های دستباف در قالیشویی ها

1. فرش دستباف عموما از الیاف طبیعی مثل، پشم، کرک، ابریشم و پنبه بافته می‌شوند. این الیاف آلودگی را به راحتی جذب می‌کنند. در نتیجه زودتر از فرش ماشینی کثیف می‌شوند. همچنین ممکن است به راحتی و توسط دستگاه به راحتی و کامل پاک نشوند.
2. دستگاه‌های مکانیزه به فرش‌ها فشار زیادی وارد می‌کنند. این فشار در دفعات متعدد به فرش شما آسیب وارد می‌کند.
3. قالیشویی‌‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف آب، مواد شوینده، توان کارگر و صرفه جویی در هزینه‌ها، عموما چند فرش را با هم و همزمان می‌شویند. قرار دادن همزمان چند فرش در یک دستگاه، علاوه بر کاهش کیفیت شستشو، به فرش شما آسیب می‌رساند.
4. استفاده از یک دستگاه برای شستن همزمان چند فرش، منجر به انتقال آلودگی فرش‌های دیگر به فرش شما می‌شود.

مزایای شست ‌و شوی فرش‌‌های دستباف به صورت دستی

• در روش شست‌ و شوی فرش به روش دستی، فرش‌ها با آرامش و دقت بیشتری شسته می‌شوند.
• هر نوع فرش با جنس متفاوت روش شست متفاوتی دارد که برخی از قالیشویی ها به آن توجه ندارند.
• در شست و شوی دستی فشار کمتری به فرش وارد می‌شود.
• از پرداخت هزینه گزاف قالیشویی معاف خواهید بود.